روان شناسی رنگ لباس

 رنگ و تأثیرات آن در انسان

واژه ی رنگ مترادف با کلمه انگلیسى(Hue) یا (Color)، پدیده ‌اى فیزیکى و انعکاسی مرئی است که در اثر عبور، انتشار یا بازتاب نور توسط اشیا به وجود می آید. در واقع هر رنگ محصول بازتاب محدوده ای از طیف نور سفید به چشم ماست. رنگ های طیف نور سفید پس از تابیدن به شی رنگی جذب شده و تنها طیف رنگ آن شی را به سوی چشم ما منعکس می کند. همچنین واژه ی رنگ با واژه های (pigment) و(colorant) به معنى رنگ دانه و رنگ ‌دهنده مترادف بوده که مربوط به خواص مولکول ‌هاى رنگ دار است. چشم انسان قادر است بیش از 6 میلیون رنگ را تشخیص دهد. هر رنگ طول موجی دارد که براساس آن، نور در سطوح انرژی مختلف منتشر می شود. این مسئله باعث می شود تا رنگ با طول موج بلندتر، انرژی جنبشی بیش تری نسبت به رنگ با طول موج کوتاه تر داشته باشد. ماهیت فیزیکی رنگ با خواص بیولوژیکی آن مرتبط است. از نظر تجربی ثابت شده که رنگ های با طول موج بلند، باعث افزایش ضربان قلب، تنفس و فشار خون در جانداران می شود.

برخی روان شناسان معتقدند که رنگ ها با تولید مواد شیمیایی خاص بر خلق و خوی انسان تأثیر می گذارند. این تأثیرات بسته به نوع رنگ موجب برانگیخته شدن احساسات مختلفی در بدن هر فرد شده و واکنش های احساسی خاصی چون دیوانگی، غم، شادی و غیره را در آن پدید می آورند (Johnson, 2007).

سابقه ی تأثیر رنگ ها در روح و روان انسان به زندگی بشر اولیه که تحت تأثیر دو عامل مهم روز و شب و تاریکی و روشنایی بودند، برمی گردد. این دو عامل طبیعی که کاملاً خارج از اراده و کنترل بود، به طور متوالی و پی در پی در زندگی او تکرار می شد. در این روند متوالی، فعالیت بشر با فرارسیدن شب، ناخودآگاه متوقف شده و به خواب می رفت و روز به کار و تلاش می پرداخت. بدین گونه شب برای او همواره تداعی گر بی حرکتی، آرامش و کاهش عمومی سوخت و ساز بدن و روز القاء کننده تلاش و کوشش و افزایش فعالیت جسمانی بود. بنابراین رنگ های مرتبط با شب مثل سیاه، آبی تیره و نیلی در ذهن انسان، بی حرکتی و آرامش و رنگ های مرتبط با روز مثل زرد روشن و زرد طلائی و نارنجی انرژی و روشنایی را القا می کنند.

رنگ های موجود در طبیعت به گونه ای عمیق و اجتناب ناپذیر در روح و جان ما جا گرفته اند. رابطه ی بین انسان و رنگ ها، یک رابطه عمومی، فراگیر، مستقل از قوم و نژاد، جنسیت و محیط اجتماعی است. رنگ به صورت ناخودآگاه تأثیر فراوانی در هر جنبه ای از زندگی انسان داشته و او را در کنترل خود دارد. رنگ نمودی از وضعیت روانی و جسمانی فرد است. با وجودی که اثر رنگ‌ ها تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق می‌ کند، امّا برخی از تأثیرات رنگ‌ ها دارای معنی یگانه ‌ای در سراسر جهان هستند.

ماکس لوشر روان شناس، معتقد است ساختار یک رنگ ثابت و معنای واقعی آن رنگ برای همه کس یکسان است. از طرفی تحقیقات نشان داده است که عواملی مانند تمایلات شخصی، تجربه، تربیت، فرهنگ، محیط و غیره بر تأثیر رنگ ها در انسان، موثر است. بهره گیری از رنگ مناسب، رفتاری موافق را باعث شده و انسان را به هدف و مقصود می رساند؛ در حالی که استفاده نامناسب از آن موجب شکست و ناامیدی در انسان خواهد شد. دامنه ی تأثیرات روانی رنگ به حدی است که در برخی از فرهنگ های قدیمی، چون مصر باستان، یونان، هندوستان و چین از رنگ برای درمان انواع بیماری های جسمی و روحی استفاده می کردند. این روش که به آن رنگ درمانی می گویند، امروزه از جمله تکنیک های طب مکمل و جایگزین است.

روان شناسی رنگ لباس

بی‌ شک رنگ علاوه بر این که در خود شخص تأثیر می گذارد، می تواند در روابط او با دیگران نیز موثر بوده و واکنش های متفاوتی را در مخاطبان موجب شود. انتخاب رنگ مناسب لباس در ارتباطات میان فردی اهمیت بسیاری داشته‌ و وسیله ای برای برقراری ارتباطات غیر کلامی محسوب می شود. رنگ به عنوان عاملی اثرگذار و نیرومند در تحریک احساسات و حالات روحی افراد، همواره مورد توجه طراحان و مدیران شرکت های بزرگ مد بوده است. آن ها با انتخاب رنگ، براساس مطالعات روان شناختی، تلاش دارند تا هر چه بیش تر مشتریان خود را تحت تأثیر قرار دهند. طبق نظر بسیاری از روان شناسان “بهترین رنگ برای لباس” رنگی است که حس خوبی در انسان ایجاد کند. از این رو “مد” تنها به عنوان یک انتخاب مشترک بین افراد جامعه، مطرح بوده و همیشه پیروی از “مد” و “مدگرایی” جوابگوی نیازهای انسان نیست. از آن جایی که رنگ ها باعث برانگیختن احساسات متفاوتی در انسان می شود، ضروری است که ما رنگ پوشش خود را نه طبق مد، بلکه بر اساس موقعیتی که در آن قرار گرفته ایم، تعیین کنیم. بنابراین آشنایی با روان شناسی رنگ ها به ما کمک می کند تا با انتخاب رنگ مناسب برای هر زمان و موقعیتی، احساسات درست را بروز دهیم.

در دسته بندی رنگ ها سه گروه قابل تشخیص است:

– دسته ی اول رنگ های گرم:  مثل قرمز ،صورتی، نارنجی ، زرد.

– دسته ی دوم رنگ های سرد : مثل آبی، بنفش، سبز آبی، سبز.

– دسته ی سوم رنگ های خنثی : مثل سیاه، سفید، خاکستری

لباس با رنگ های گرم

رنگی پر انرژی است که موجب افزایش ضربان قلب و گردش خون و مایع مغزی نخاع و اعصاب شده و میزان انرژی بدن را بالا می برد. این رنگ به طور نمادین با زندگی، شور، شوق و عشق در ارتباط بوده و اغلب برای مناسبت های عاشقانه مورد استفاده قرار می گیرد. افراد با پوشیدن لباس به رنگ قرمز توسط دیگران جذاب تر دیده می شوند. لباس های قرمز مانند رنگ های زرد و سبز که در دسته رنگ های گرم قرار دارند، موجب جلب توجه بیش تر می شوند. استفاده از لباس با رنگ های گرم سن افراد را کم تر نشان داده و در آن ها نشاط و شادابی بیش تری ایجاد می ‌کند. البته بسیار مهم است که این رنگ به اعتدال استفاده شود زیرا کاربرد بیش از حد رنگ قرمز می تواند تحریک کننده باشد و باعث پرخاشگری شود.

 رنگی گرم است که از ترکیب رنگ های مختلفی به وجود می آید. قهوه ای حاصل ادغام رنگ قرمز و سبز می باشد و شور زندگی رنگ قرمز در هم شکسته شده و ملایم ‌تر می گردد. این رنگ احساسات متفاوتی چون احساس گرما، آسایش و امنیت و حس غم و انزوا را در انسان ایجاد می کند. گاهی قهوه‌ ای متمایل به قرمز نشان گر وجود شهوت و هوس رانی است. رنگ قهوه ای، به گونه ‌ای یک رنگ پذیرنده یا غیرفعال و حسی است. استفاده از لباس به رنگ قهوه ای اعتماد به نفس را در فرد بالا می برد.

رنگی بسیار متناقض است. معنای آن تا حد زیادی بستگی به فرهنگ جامعه ای دارد که در آن عرضه می شود. در غرب، صورتی رنگی زنانه بوده و معمولاً پوشاک و محصولات زنانه و دخترانه به رنگ صورتی ارائه می گردد. حال آن که در فرهنگ ژاپن، رنگ صورتی با صفات مردانه در ارتباط است. مانند قرمز، صورتی رنگ عشق است. اما رنگ قرمز نشان دهنده شور و شوق زیاد در عشق و رنگ صورتی نوع ملایمی از عشق را براساس صمیمیت و دقت اندیشمندانه نشان می دهد. لباس به رنگ صورتی، حس آرامش، نشاط و نوعی شادی کودکانه به انسان می بخشد.

ترکیب دو رنگ زرد و قرمز است که ویژگی های هر دو رنگ را دارا می باشد. این رنگ نشانه ی گرمی، خوشحالی، رضایت و بر طرف کننده غم، اندوه و ناامیدی است. نارنجی رنگی بسیار اجتماعی است که باعث افزایش حس رقابت و شجاعت و افزایش ارتباط با دیگران می شود. لباس با رنگ نارنجی به پوشنده ی آن نشاط و سرزندگی داده و به افزایش اعتماد به نفس او کمک می کند.

درخشان ترین رنگ طیف نوری، مفاهیمی چون شادی و نشاط و خوش بینی را در بر می گیرد. همچنین این رنگ نشانه‌ ی توسعه طلبی بلامانع و تسکین خاطر است. زرد، روند تفکر را تسریع کرده و خلاقیت را در افراد بالا می برد. زرد طلایی، نشان دهنده کنجکاوی است. این رنگ سبک تر و از غلظت کمتری نسبت به رنگ قرمز برخوردار است؛ اما درخشندگی بیش از حد آن موجب خستگی می ‌شود. زرد لیمویی به معنای نیاز به نظم در زندگی و لباس به رنگ زرد لیمویی توانایی و استمرار پیگیری هدف و ایجاد ایده های جدید را افزایش می دهد.

لباس با رنگ های سرد

رنگ تعادل، توازن و همدلی و نمادی از تجدید و رشد است. در رنگ درمانی از رنگ سبز برای پاک سازی روح و ذهن استفاده می شود. این رنگ برطرف کننده ی اضطراب و فشارهای عصبی بوده و به انسان در به دست آوردن مجدد تعادل عاطفی و آرامش درونی کمک می کند. سبز آبی نمایانگر عزم راسخ، پایداری، غرور و بلند پروازی و مهم تر از همه مقاومت در برابر تغییرات است. این رنگ بیانگر این است که افراد در عقاید خود راسخ بوده و قادرند بر محیط خود تأثیرگذار باشند. لباس های سبز آرامش بخش بوده و باعث می شود انسان نزدیکی بیش تری با طبیعت احساس کرده و به دیگران انرژی مثبت بدهد.

 رنگ دریا، آسمان و صلح و آرامش است. آبی باعث کاهش سرعت ضربان قلب و تنفس شده؛ از این رو می تواند یک رنگ مناسب برای مدیتیشن و تمدد اعصاب باشد. آبی با هوش در ارتباط بوده و باعث بهبود تفکر و تمرکز افکار می گردد؛ بنابراین رنگی مناسب برای مطالعه و کار است. لباس آبی نیز مانند سبز آرامش بخش است و پوشیدن آن، فرد را رویایی کرده و اعتماد به نفس را بالا می برد. زنان معمولاً نسبت به مردانی که لباس آبی می پوشند احساس راحتی و اعتماد بیشتری می کنند. کت و شلوار مردانه آبی سیر نشانه ی جدیت و موفقیت و لباس های رسمی و کاری سبز تیره و آبی تیره نشان دهنده ی قدرت و ابهت است.

بنفش ترکیبی از رنگ قرمز و آبی است که با حفظ ویژگی ‌های هر دو رنگ، تعادلی بین آن ها برقرار می کند. بنفش رنگی رازگونه است که نشانه ی روحانیت، عزت نفس و وقار و بصیرت و خود برتری می باشد. لباس بنفش باعث رویایی شدن و خیال پردازی و تقویت احساسات می گردد. بنفش روشن همیشه جزء یکی از رنگ های محبوب سلطنتی بوده است. تاریخ، بهترین لباس های درباری را با رنگ بنفش به تصویر کشیده است. از سوی دیگر، بنفش تیره که به نام رنگ ارغوانی معروف است، بیانگر احساساتی چون غم و اندوه و ناامیدی می باشد.

لباس با رنگ های خنثی

سفید که خالص ترین و کامل ترین رنگ است، مفاهیمی چون خلوص، بی گناهی، صداقت و کمال را در بر می گیرد. پیراهن سفید سادگی، احترام و رسمیت را یادآور می گردد. در مراسم ازدواج، استفاده از رنگ سفید، نشان دهنده ی خلوص و صداقت همسر آینده است. استفاده از این رنگ دارای تأثیرات روحی چون راحتی و آرامش و امید بوده؛ اما کاربرد بیش از حد از آن می تواند احساسات منفی چون پوچی و انزوا را در انسان ایجاد کند.

سیاه سیاه رنگی است که دارای معانی متفاوت مثبت و منفی می باشد. این رنگ را نشانه ی ترس و تهدید و یا غم و اندوه و رنگی مرموز در ارتباط با ناشناخته ها، قدرت، زیبایی، مرگ، شر و رمز و راز می دانند. سیاه رنگ مربوط به دانش نهان است که در بسیاری از محافل سحر و جادو به کار می رود. این خاصیت پنهان کاری در لباس های سیاه کاملاً مشهود است، چراکه در عین زیبایی و جلال، باعث لاغر تر نشان دادن اندام می شود. فرد با پوشیدن لباس سیاه احساس قدرت کرده و خود را جدا از دیگران می پندارد. از سیاه به عنوان یک رنگ بسیار رسمی، زیبا و معتبر برای لباس در مراسم تشریفات استفاده می کنند.

خاکستری رنگی است خنثی، بی طرف و در عین حال قطعی که عقل، آینده گرایی، حیا، غم و اندوه را تداعی می کند. به این رنگ مفاهیم مختلفی را بسته به درجه تیره و روشنی آن نسبت می دهند. هنگامی که رنگ خاکستری به تیرگی می زند، فوق العاده مرموز شده و برعکس خاکستری روشن با یادآوری برخی فلزات (نقره) برجسته و پویا به نظر می آید. از نظر روان شناسی، خاکستری رنگی است که از یک سو احساس خویشتن داری و سرد مزاجی را القا کرده و کسل کننده و سرد است و از سوی دیگر نفیس و رسمی به نظر می رسد. این رنگ با بلوغ و تعهد در ارتباط بوده؛ از این رو لباس رنگ خاکستری معمولاً مورد علاقه افراد مسن و آینده نگر می باشد.